Natuurlijk staat deze Prent-rubriek in Stadsnieuws stil bij de bevrijding van Tilburg, op 27 oktober 80 jaar geleden. Het gaat hier immers om een van de belangrijkste gebeurtenissen uit de geschiedenis van Tilburg. De bevrijding klinkt door tot op de dag van vandaag waarin we nog steeds leven in vrede en welvaart.

Door Paul Spapens

Trees heeft een Canadees

Samen in een jeep en dan vol gas

Al vindt zij dat Engels lang niet mis is

Wil zij dolgraag weten wat een kiss is

Trees heeft een Canadees

O, wat is dat kindje in d’r sas…

Op 27 oktober 1944 rond 12.00 uur, dus midden op de dag, hadden de laatste Duitsers hun hielen gelicht. Om 15.17 uur precies werden ze afgelost door de bevrijders. Op dat tijdstip arriveerden ze op de Heuvel. Er heerste een ongekende vreugde die opnieuw de kop opstak na 5 mei 1945. Toen volgde een zinderende zomer van blijdschap en plezier. Het gevoel van geluk kon niet op. De meesten van ons kunnen zich geen voorstelling meer vormen van hoe dat gevoeld moet hebben.

Derde voertaal

En, om met een liedje uit 1978 van John Paul Young te spreken: ‘Love is (was) in the air.’ (na de bevrijding werd het Engels in rap tempo de derde voertaal, ná het Nederlands en het dialect). Een interessant aspect van de bevrijding was de toename van de buitenechtelijke geboorten. Dat nam toe van 13 in 1940 tot 41 in 1944, om dan door te stijgen tot 129 in 1945. Het ging hier veelal om kinderen die waren verwekt door geallieerde soldaten. In de jaren ’45 en ’46 betrof dat 7000 kinderen landelijk, drie keer zoveel als gebruikelijk. Bedroeg dat aantal in Tilburg 13 in 1940 en 129 in 1945, dan mag je toch wel spreken van een opmerkelijke toename van het aantal kinderen van Tilburgse vrouwen en bevrijders.

In nogal wat gevallen bracht dat de moeders in problemen. Ze moesten bijvoorbeeld buiten de stad bevallen (scháánd), of ze moesten zelfs hun kind afstaan. Maar er waren wel degelijk ook Tilburgse vrouwen die een vaste relatie aan konden gaan met hun geallieerde ‘lovers’ en samen een toekomst opbouwden in het land van herkomst. Er bestaat geen Prent van Cees Robben die gaat over dit onderwerp, maar deze Prent van 27 maart 1981 sluit wel aan bij dat gevoel van liefde. Overigens, de vader rakelt in deze Prent iets op dat tegenwoordig ongekend is, maar nog wel speelde in de jaren ’40: tijdens de Vastenperiode voor Pasen werd ook het vrijen op een laag pitje gezet.

Tophits

Tijdens die zinderende zomer van 1945 was ‘Trees heeft een Canadees’ van Albert de Booy een van populairste bevrijdingsliedjes. Het is massaal gezongen. De tekst slaat op het hierboven vertelde verhaal van bevrijdingsliefdes. Andere tophits die toen het plezier van de herwonnen vrijheid uitdrukten waren onder meer ‘We’ll meet again’ van Vera Lynn en ‘In the mood’ van Glenn Miller. Schrijver dezes zou graag in contact komen met deze kinderen of hun nazaten om hun verhaal op te tekenen. Deze belangstelling is er evenzeer voor kinderen die in de oorlog zijn geboren uit relaties met Duitse soldaten. Kan gebeuren, zeg je nu, maar deze jonge Tilburgse moeders hadden écht een groot probleem.

En als we het dan hebben over geboortes: het is eigenlijk best opmerkelijk dat uitgerekend tijdens de oorlog de 100.000ste Tilburger werd geboren. Dat was Maria, Gertruda, Antonia van Gool. Ze zag het levenslicht op 28 februari 1941. Ook met haar of haar kinderen zou schrijver dezes graag in contact komen. Natuurlijk heerste er feestvreugde, maar die was gegeven de omstandigheden beperkt, terwijl 100.000 toch echt een bijzonder aantal is in de geschiedenis van Tilburg. De vrouw van burgemeester Van de Mortel kwam op kraamvisite. In de Nieuwe Tilburgse Courant schreef Van de Mortel een passend welkom:

Dankbaarheid

‘Bij de intrede van den 100.000ste inwoner van Tilburg een woord van welkom, een hartelijk welkom in ons midden. Uw 99.999 medeburgers begroeten u met vreugde, zijn dankbaar u in hun midden te mogen ontvangen. Groote feesten hadden te uwer verwelkoming gevierd geworden, waren de tijden daartoe gunstig geweest. Nu dit niet zoo heeft mogen zijn, moeten wij met een welgemeend woord van welkom volstaan. De tijdsomstandigheden waarin gij zijt geboren hinderen u niet en zij zullen ongetwijfeld ten goede zijn gekeerd wanneer gij ze zult beseffen. Wij wenschen u een lang en gelukkig leven toe en Tilburg zal met dankbaarheid 28 februari 1941 blijven gedenken.’

Tot slot nog iets opvallends: tussen ’40 tot en met ’45 nam het aantal inwoners toe met liefst 13.523 Tilburgers…..