In de vorige twee afleveringen van deze Prent-rubriek in Stadsnieuws stonden we stil bij stukskes Tilburg waarvoor je, wil je ze bekijken, ergens anders moet zijn: een rijtje van vier arbeidershuisjes in het Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem en de ‘laatste Tilburgse fabrikantenvilla’ in Rome. Maar ook een heel stuk dichter bij huis kunnen bijzondere Tilburg-vondsten worden gedaan. In dit geval aan de Heuvelstraat in Moergestel. Daar, bezijden de achttiende-eeuwse boerderij op nummer 24, staat een schuur die uit Tilburg afkomstig is. Je kunt er met de fiets gemakkelijk komen. Volg het kanaal tot de eerste brug van Biest-Houtakker en dan linksaf, dat is de Heuvelstraat.
Door Paul Spapens
Daar wonen Henk en Annie van Roessel. Van Roessel is een Tilburgse familienaam. Henk van Roessel is in Tilburg geboren, meer precies in een boerderij die stond ongeveer op de plek waar nu de eerste portiekflat staat aan de Edisonlaan. Zeg maar nabij de hoek met de Broekhovenseweg. Er tegenover is de Tilburgse vestiging van het Leger des Heils.
Flats
De boerderij is in 1953 door de familie Van Roessel verlaten om plaats te maken voor de eerste flats van Tilburg. Vanwege dat jaar kozen we een Prent van Cees Robben uit 1953. Het is een van de allereerste Prenten van zijn hand. Zijn typische stijl zit er al wel in, maar moet zich duidelijk nog verder ontwikkelen. Blijkbaar was de tapijtkever toen een plaag, al kunnen we ons niet voorstellen dat ze al huisden in die grote nieuwigheid voor Tilburg, de flats.
De familieboerderij van Van Roessel was eeuwenoud toen hij door de gemeente Tilburg werd gekocht ten dienste van de stadsuitbreiding. Aan de overkant van de Ringbaan-Zuid ligt de wijk Broekhoven met veel sociale woningbouw uit de jaren ’20. Deze uitbreiding kwam voort uit het Algemeen Uitbreidingsplan van 1917. Ook reeds vóór de oorlog werd de Ringbaan-Zuid aangelegd, maar deze werd pas in 1947 voltooid. Het zogeheten zandlichaam van deze cruciale ringweg lag er gedurende de oorlog al wel. Voor boer Jaon van Roessel, gehuwd met Jaan van Laarhoven, was die situatie een meevallertje. Hij kon zijn koeien vanuit zijn boerderij zonder op of omkijken naar zijn weilanden drijven. De grond van boer Van Roessel lag waar nu het Koning Willem II Stadion staat.
Bouwpakket
Zowel de boerderij als de aanpalende schuur werden gesloopt. Echter – en dat was helemaal een teken des tijds – de schuur werd steen-voor-steen en balk-voor-balk uit elkaar genomen en in Moergestel weer opgebouwd. Daar had boer Van Roessel een andere boerderij gekocht. Die Tilburgse boerenschuur staat nog steeds in prima staat naast Heuvelstraat 24, nu een woonboerderij. Het was vroeger de normaalste zaak van de wereld dat een boer die verhuisde zijn schuur meenam. De schuur in Moergestel steekt als een bouwpakket van Ikea in elkaar. Merktekens op de eeuwenoude balken maken het mogelijk de schuur in elkaar te passen. Ook de stenen zijn vanuit Tilburg overgebracht en ter plekke gebikt. Dat wil zeggen dat het cement (toen kalkmortel) met een bikhamer van de stenen werd geslagen. De bikker beurde een cent per steen.
Op de plaats van de boerderij van Van Roessel werden vijf portiekflats gebouwd. Ofschoon de Tilburgs gewend waren aan woningen met diepe tuinen waar ze konijnen konden fokken en duiven konden melken, waren ze wat blij met die nieuwe flatwoningen. De woningnood was gigantisch, oneindig veel groter dan tegenwoordig. Van de vijf portiekflats worden er vier grootschalig gerenoveerd en verduurzaamd. Ze blijven het verhaal vertellen van de Wederopbouw van Tilburg. Alleen de meest oostelijke flat wordt vervangen door nieuwbouw. En juist daar stond de Tilburgse schuur in Moergestel, een historisch voorbeeld van wat men tegenwoordig op verschillende locaties in Tilburg ook weer nastreeft: zodanig bouwen dat hergebruik mogelijk is.