Maria Altijd Durende Bijstand, Maria Sterre der zee, Zoete Moeder van Den Bosch of Maria Stella Dulce. Het zijn slechts enkele varianten van Maria-afbeeldingen die je her en der in de stad tegenkomt. Ze inspireerden Peter van Rijen om ze allemaal vast te leggen in een database.

Door Theo van Etten

Misschien heb je hem weleens gezien in het Tilburgse straatbeeld. Fietsend, met het hoofd enigszins schuin omhoog gericht. Of staande, met een selfiestick bij de gevel van een huis. Goede kans dat het Peter van Rijen was, tijdens zijn zoektocht naar Tilburgse ‘devotietegels’. Ingemetselde kunstwerkjes met voornamelijk afbeeldingen van Maria.

Al zijn bevindingen legt Peter vast in een database, inclusief een foto. “Dat inventariseren en vervolgens analyseren vind ik misschien wel het meeste interessante deel van mijn hobby,” legt hij uit. “Vroeger waren het jeugdboeken en lp’s, later whisky en bier. Nu dus devotietegels.” Dat begon tijdens de coronaperiode. “Je mocht weinig, maar fietsen kon nog wel. Mijn doel was om alle straten van Tilburg te befietsen. Het was een leuke manier om mijn stad beter te leren kennen. Blijkbaar zijn die Mariategels in mijn hoofd blijven zitten. Toen ik een paar jaar geleden buiten mijn wil werkloos werd, heb ik het opnieuw opgepakt.”

In zijn eigen wijk, Sint-Anna, heeft hij er al snel een stuk of tien te pakken. “Het viel mij op dat veel tegels dezelfde afbeelding hebben, of dat ze nét iets afwijken qua uitvoering. Dan begint het bij mij te kriebelen. Welke tegel zou het vaakst voorkomen in Tilburg? Hoeveel varianten zijn er? En zitten ze meestal links of juist rechts van de voordeur? Dat soort dingen wil ik weten.”

Heuvelstraat 44

Peter ontdekt tegels op de meest vreemde plaatsen. Zoals in de Pijnboomstraat, waar ineens een devotietegel opduikt tegen de zijmuur van een nieuwe uitbouw. Uiterst gestructureerd bereidt hij zijn routes voor. “Als je alle straten wilt fietsen, dan moet je ook álle straten fietsen,” is zijn mening. Daarbij doet hij alle straten twee keer, om maar geen enkele tegel te missen. Toch gaat dat weleens mis, zoals in de Heuvelstraat. “Daar ben ik wel honderd keer doorheen gereden, maar toch zag ik hem pas na ‘tig’ keer. Zelfs Hélène Groenland en Frans Staps, die jaren geleden al een dergelijke inventarisatie hadden gemaakt en met wie ik via-via in contact was gekomen, bleken deze tegel – Heuvelstraat 44 – gemist te hebben.”

Peter heeft er nu zo’n 260 geïnventariseerd. Daarmee heeft hij nog een flinke weg te gaan want Hélène en Frans kwamen destijds tot 1078 exemplaren. Als beschermheilige van het gezin kreeg Maria vooral tijdens en na de Tweede Wereldoorlog een belangrijke rol toebedeeld. Ter bescherming tegen naderend onheil richtten Tilburgers overal in de stad Mariabeelden en -kapelletjes op. Maar ook daarna, uit dankbaarheid dat ze de oorlog overleefd hadden. Peter: “Volgens Mariakenner Paul Spapens trokken in die tijd paters Redemptoristen met kruiwagens vol tegels langs de deuren om die te verkopen. Vandaar dat je zo vaak dezelfde tegenkomt.”

Helpen?

Weet u een locatie die bijna niet opvalt? Of kent u een bijzonder verhaal bij een devotietegel? Meld dit dan bij Peter via: devotietegels.tilburg@ziggo.nl.