Het is er - voor zover bekend - al die tijd nog nooit van gekomen: een uitgebreid portret van deze zes eeuwen oude (!) vereniging in onze ruim 100 jaar oude krant.
Ze staan bol van tradities en gebruiken met kostuums, vendels, tamboers en koning schieten. Hun clublokaal bevat een muurschildering van een patroonheilige, een ‘Zielenboek’ en een ‘hoofdmans-stoel’ om maar eens wat te noemen. Het geheel komt misschien over als een tikkeltje merkwaardig, als iets uit lang vervlogen tijden. Maar toch heeft het zeker ook iets boeiends…
Hoofdman èn keizer (zoals dat heet) Peter van Loon (63) en penningmeester Jack Goudsmits (67) leggen geduldig en met veel passie uit wat de achtergrond en de betekenis is van de talloze rituelen van Gilde Sint Sebastiaan.
Door René de Jong
De oplettende lezer heeft het wellicht opgemerkt: na achtereenvolgens een ‘Biergilde’ en het ‘Reuzengilde’ is het nu in deze rubriek de beurt aan een ècht authentiek gilde. Het gaat hier om een zogenaamd schuttersgilde, dat wil zeggen een vereniging van burgers met als oorspronkelijk doel de gemeenschap, zowel wereldlijk als kerkelijk, te dienen eventueel zelfs met wapens. Daarnaast bestonden er overigens ambachtsgilden, belangenorganisaties van personen met hetzelfde beroep.
De bestaansreden van Sint Sebastiaan is in de huidige tijd natuurlijk aanzienlijk gewijzigd. Ze hanteren de handboog als wapen nog puur als liefhebberij in onderlinge en externe competities. Dat schieten kan zowel horizontaal (op een baan van 25 meter lengte) als verticaal plaatsvinden. Bij dit laatste dient een voorwerp te worden geschoten van een paal van 12 meter hoog. Daarover later meer.
Ondanks die hoge paal (’wip’ geheten) is hun gildeterrein helemaal niet zo gemakkelijk te vinden. Veel Oisterwijkers zullen niet weten dat de oudste club van het dorp hun thuisbasis sinds 1973 heeft in het Lindepark, achter het parkeerterreintje aan de Burgemeester Verwielstraat. Hun bord bij de ingang is niettemin opvallend en vanaf het aangrenzende fietspad goed leesbaar. De tekst luidt: “1411 Sint Sebastiaan 1973”.
Oprichting
“Ja, 1411 is vermoedelijk het oprichtingsjaar,” zo vertelt Peter. “Helemaal zeker is dat niet. We hebben een ‘hoofdmans-piek’ waarin dat jaartal is gegraveerd.” Hij laat een soort stok zien die een hoofdman (voorzitter) symbolisch gebruikte ter verdediging van de koning. Nou is dat strikt genomen niet echt een keihard bewijs, maar goed. Er bestaan ook schriftelijke bewijsstukken daterend uit medio de 15-e eeuw evenals processtukken uit 1494 waarin het gilde al voorkomt. Peter: “De naam ‘Sint Sebastiaan’ verwijst naar een tot het christendom bekeerde martelaar uit de derde eeuw. Hij werd gedood door de Romeinen. Daar op de muur zie je er een fraaie afbeelding van.” De heilige Sebastiaan werd later beschermheilige van vele schutterijen en ook van de jagers en de soldaten.
Lidmaatschap
Jack: “We hebben nu ruim 20 leden. Dat kan beter, eerlijk gezegd. Nieuwe leden zijn van harte welkom! Wat ze hier krijgen? Broederschap, saamhorigheid, gezelligheid, sportiviteit. We hebben families die generaties lang lid zijn. De gemiddelde leeftijd zal ongeveer 40 jaar zijn. Onze huidige koning (Rick Massuger) is 22. Zelf loop ik hier al sinds mijn 9-e rond. Ik breng er veel tijd mee door en daar geniet ik echt van! Sinds 1989 kunnen trouwens ook vrouwen lid worden. Graag zelfs! We hebben nu 4 dames, waaronder Eef, de vrouw van Peter.” Peter: “Het bestuur bepaalt of iemand lid mag of kan worden. Het is niet meer nodig, zoals vroeger, dat je katholiek bent. Een kostuum dragen, is evenmin verplicht. Mensen moeten van onbesproken gedrag zijn en minstens 18 jaar oud zijn. En er moet een bepaalde klik zijn uiteraard. We hebben een hele hechte band met elkaar. Je vindt bij ons diverse beroepsgroepen. Het stemmen over het lidmaatschap gaat trouwens met bruine en witte bonen. Nòg zo’n mooie traditie ja.”
Jack laat in dit kader voorzichtig een kwetsbaar ogend ‘Zielenboek’ zien, waarin alle leden zijn vermeld die zijn overleden terwijl ze lid waren. Het is een fraai kijkje in de geschiedenis waarbij de voortdurend wisselende handschriften opvallend zijn. Hij vervolgt: “Veel mensen zullen ons kennen van het -vol met symbolen zittende- vendelen en trommen bij diverse gebeurtenissen. Bij allerlei gemeentelijke en kerkelijke gelegenheden zijn wij van de partij, bij 4 mei of op de kermis. Ook doen we mee aan regionale schietwedstrijden en hebben we regelmatig contact met bevriende gildes. We hebben een eigen vaandel en daar mogen volgens de traditie alleen de gildekoning, het staatshoofd en de paus overheen lopen als teken van verbondenheid. Prachtig hè?”
Koning/keizer
Niet onvermeld mag blijven ten slotte dat Peter de allereerste keizer ooit van het gilde is. Dat betekent dat hij driemaal achtereen gildekoning is geworden. Bij deze driejaarlijkse wedstrijd ben je koning als je het laatste deel van de vogel, hoog in de paal, naar beneden schiet. De volgorde van schieten wordt uiteraard weer bepaald door aloud gebruik. “Ik ben er wel een beetje trots op. Ik was heel erg emotioneel toen ik keizer werd. Er zit inderdaad ook een portie geluk bij dat nou net jij degene bent die de houten koningsvogel schiet”. Vervolgens vertellen de mannen geestdriftig over keizervogeltjes, schilden en gilden-zilver en nog wat meer van die bijzondere tradities. Uit plaatsgebrek, èn omdat het de verslaggever soms duizelt, moeten we dit achterwege laten.
Maar dat zullen ze niet erg vinden: ze zullen al dik tevreden zijn met het feit dat eindelijk, eindelijk na al die jaren hun gilde prominent in het ‘Kerkklokje’ oftewel de Nieuwsklok staat…
[KADER]
Naam: Gilde Sint Sebastiaan
Opgericht: 1411
Aantal leden: ruim 20
Clublokaal: Burg. Verwielstraat 23-c, Oisterwijk